‘Ik? Perfectionistisch? Dat valt wel mee, hoor! Ik houd er gewoon van als alles goed geregeld is en er mooi uitziet. Ik ben gewoon kritisch en ambitieus en dat vind ik erg belangrijk.’ Herkenbaar? Dan is deze serie over perfectionisme voor jou. Er bestaat een fijne lijn tussen een gezonde ambitie en een obsessief streven naar perfectie. Leer je perfectionisme te managen voor een energieker, productiever en gelukkiger leven. Dit is deel 1 in de serie ‘Je perfectionisme de baas!’.
Typisch perfectionisme
Heel kenmerkend is dat als je perfectionistisch gedrag vertoont, je dat lang niet altijd van jezelf doorhebt. Je ziet vooral de goede kanten, zoals:
- Hoge kwaliteit leveren
- Zorgvuldig zijn, met oog voor detail
- Goed georganiseerd zijn
- Hard willen en kunnen werken
De mensen in je omgeving kunnen echter hele andere dingen zien. In plaats van een succesvol en gelukkig persoon, zien zij misschien vooral iemand die de lat wel heel erg hoog legt voor zichzelf, die veel te zelfkritisch en te streng is. Daarnaast zien ze dat het vaak lang duurt voordat je een opdracht af hebt of voordat je er überhaupt aan begint. Je bent eigenlijk nooit echt tevreden en dat is voor hen niet leuk om te zien en mee te maken.
Technisch gezien zijn er drie vormen van perfectionisme. Hierboven beschrijf ik zelfgezichte perfectionisme: de verwachting van jezelf om perfect te zijn. Een andere vorm is sociaal voorgeschreven perfectionisme. Dan heb je het idee dat anderen verwachten dat je perfect bent. De laatste vorm is vaak ook de lastigste, namelijk op anderen gerichte perfectionisme: je verwacht dat anderen perfect zijn. Je kan een mix hebben van deze vormen of een enkele vorm van perfectionisme. In de afgelopen decennia zijn generaties van jonge mensen steeds meer perfectionistisch gedrag gaan vertonen. Bron: Curran & Hill (2017)
Misschien hebben mensen weleens tegen je gezegd dat ze zich zorgen maken over je. Is dat terecht? Nou, het is een fijne lijn tussen gezonde ontevredenheid en een obsessief verlangen naar perfectie. Perfectionisme kan dan ook leiden tot onderprestatie, sociaal isolement en zelfs depressie.
Wel confronterend, he?
De oorzaak van perfectionisme
Perfectionisme ontstaat niet zomaar. Het kan in je karakter zitten om kritisch, georganiseerd en competitief te zijn. Je leefomgeving heeft hier echter ook invloed op. Niet alleen hoe je bent opgevoed, maar ook de prestatiemaatschappij speelt een belangrijke rol. In de laatste decennia is er een beleid gevoerd die gericht is op een competitieve vrije marktwerking waarin je beloond wordt naar je verdiensten (meritocratie). Het wordt nu steeds duidelijker dat dit beleid zorgt voor meer ongelijkheid en meer druk op jonge mensen om te moeten leveren en te presteren.
Daarnaast heb je te maken met massamedia. Online, in tijdschriften en op tv worden zoveel perfecte plaatjes getoond, dat het lijkt alsof je daaraan moet voldoen. Alsof dat normaal is! Niet alleen de mensen die je Ook kunnen mensen in je huidige leef- en werkomgeving (misschien wel onbewust) de druk om te presteren en niet te mogen falen enorm opvoeren.
In ieder geval, als alles naar wens verloopt, kun je best genieten van het leven en je hoge ambities wat temperen. Maar gaat het even niet zo lekker doordat je het druk hebt, je slecht slaapt of je je niet begrepen of gewaardeerd voelt, dan kan je perfectionisme de overhand nemen. Dan is daar weer die angst om te falen en die ontevredenheid over je werk, je relaties, je lichaam, je prestaties, je huis en wat niet meer…
Dealen met perfectionisme: erkennen en accepteren
De allereerste stap om met perfectionisme te dealen is te erkennen dat je perfectionistische trekken hebt en dat dit lang niet altijd voordelig is. Sterker nog, dat het iets is wat je productiviteit naar beneden haalt en wat de druk op andere mensen verhoogt.
Nu je deze hobbel hebt genomen, is stap twee het accepteren dat perfectie een illusie is. Waarom? Omdat je een mens bent en geen robot. Geen mens is perfect: je maakt weleens fouten, je bent weleens moe, je hebt ook zwakkere eigenschappen, zelfs een donkere zijde en een luie kant. Accepteer dat je een mens bent en herinner jezelf daaraan.
Dit heeft nogal wat consequenties:
- Je mag hard werken en precies zijn en eisen hebben, maar goed is genoeg.
- Je mag fouten maken, het maakt je een mens en menselijker voor anderen.
- Je mag uitrusten en herstellen, je bent immers geen robot.
- Je mag leren en ontwikkelen, in elke fase van je leven.
Raakt dit je?
Verlang je ernaar om meer balans te hebben tussen veeleisend zijn en gewoon kunnen genieten van wat je hebt? Houd het rijtje hierboven ’top of mind’ door ze regelmatig door te nemen, bespreek het met mensen in je omgeving en pas mediakanalen aan die je lat (onbewust) te hoog leggen.
Wil je echt korte metten maken met je perfectionisme? Laat mij je coachen en trainen. Lees meer over coaching of neem contact met mij op.